نوسان یا سونامی در بازار ارز

غلامرضا کیامهر- در حالی که این روزها شاهد اوج‌گیری نرخ دلار و سایر ارزهای معتبر خارجی در بازار آزاد هستیم و هشدارهای پی‌درپی رییس کل بانک مرکزی هم که مردم را از خرید دلار برحذر می‌دارد و می‌گوید کسانی که اقدام به خرید ارز کنند متضرر خواهند شد، هیچ تاثیری بر فرو‌نشاندن سونامی ایجاد‌شده در بازار ارز ندارد. دوشنبه‌شب آقای دکتر روحانی رییس‌جمهور در گفت‌و‌گوی زنده که از شبکه خبر سیما پخش می‌شد، صحبت‌های چند ماه پیش خود را که گفته بودند درآمدهای ارزی دولت به مراتب بیش از نیازهای ارزی کشور است، تکرار کردند و گفتند درآمدهای ارزی دولت تا آخر سال 96 به 90 میلیارد دلار خواهد رسید در حالی که کل نیازهای ارزی کشور در همین مدت از 75 میلیارد دلار تجاوز نخواهد کرد ولی ایشان برخلاف رییس کل بانک مرکزی به جای دادن وعده ارزان شدن قیمت دلار در آینده نزدیک تنها به ذکر این نکته اکتفا کردند که نوسان در بازار ارز یک امر متداول است و در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد. اینکه آقای رییس‌جمهور از افزایش بیش از هزار تومانی قیمت دلار در بازه زما‌نی یک ماهه که بیشتر به سونامی ارزی شباهت دارد، با عنوان نوسان قیمت یاد می‌کنند، علاوه بر آنکه قول و وعده‌های رییس کل بانک مرکزی در خصوص ارزان شدن قیمت دلار در آینده نزدیک را در اذهان مردم کمرنگ و بی‌اثر می‌سازند، گفته‌های خود ایشان را هم مبنی بر اینکه درآمدهای ارزی دولت به مراتب بیش از هزینه‌های ارزی کشور است و دولت به منظور جبران کسری بودجه خود قیمت ارز را افزایش نداده، تا حدودی زیر سوال می‌برد و در چنین شرایطی مردم حق دارند بپرسند وقتی بالاترین مقام اجرایی کشور با قاطعیت خبر از وفور منابع ارزی دولت می‌دهد و متولی اصلی بازار ارزکشور یعنی رییس کل بانک مرکزی هم با همین قاطعیت به مردم می‌گوید اگر ارز بخرید، ضرر خواهید کرد، باید پرسید پس چه دست‌های پنهانی در کار است که اجازه نمی‌دهد سونامی ایجاد‌شده در بازار ارز که قیمت دلار آمریکا را تا نزدیک به مرز پنج هزار تومان بالا برده فرونشیند و به نگرانی‌های ایجاد‌شده در جامعه و در میان صنعتگران و تولیدکنندگان که اصلی‌ترین بازندگان بزرگ بی‌ثباتی‌ها و افزایش قیمت دلار هستند، پایان دهد. گرچه حق نداریم در صحت و صداقت صحبت‌های آقای رییس‌جمهور که می‌گویند درآمدهای ارزی دولت تا حد زیادی بیشتر از مصارف ارزی کشور است، تردیدی به خود راه دهیم و به طریق اولی نمی‌توانیم در جدی بودن هشدارهای بالاترین مقام متولی سیاستگذاری بازار ارز کشور یعنی رییس کل بانک مرکزی که این روزها به طور مکرر مردم را از خرید دلار بر‌حذر می‌دارد دچار تردید شویم چه به حکم عقل و منطق، بانک مرکزی یک بنگاه اقتصادی انتفاعی نیست که از رهگذر افزایش نرخ ارز آن هم افزایش‌های نجومی، سودی نصیب آن شود. در چنین شرایطی باید پرسید پس چه دست‌هایی در کار است که بازار ارز ما را هرازگاهی این طور دچار تلاطم و بی‌ثباتی می‌کند و با این بی‌ثباتی‌ها همه رشته‌های تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان اقتصادی ما در کار برنامه‌ریزی برای کسب‌و‌کار خود پنبه می‌شود. واقعیت غیرقابل انکار این است که در قبال خسارت سنگینی که بی‌ثباتی‌های مکرر بازار به اقتصاد کشور و به کارآفرینان و تولیدکنندگان ما وارد می‌سازد، جماعت‌ اندکی از دلالان ارز و نیز گروهی از فعالان اقتصادی بخش‌های غیرمولد و فاقد ارزش افزوده در حوزه واردات و صادرات که برخلاف صنعتگران و تولیدکنندگان کسب‌و‌‌کارشان ارز‌محور نیست، از این بی‌ثباتی‌ها سودهای کلانی نصیب‌شان می‌شود و اتفاقا همین گروه از دلالان و فعالان اقتصادی بی‌خبر از مصائب و مشکلات صنعت و تولید و اقتصاددان‌های حامی آنها هستند که در لباس دلسوزی برای صادرات غیرنفتی کشور دائما بر طبل حمایت از افزایش قیمت ارز و به زعم خودشان واقعی شدن قیمت دلار می‌کوبند و حتی همین امروز که در سونامی جدید بازار ارز، قیمت دلار به محدوده پنج هزار تومان نزدیک شده، با همه شادی‌ها و پایکوبی‌هایی که این روزها دارند، برای اوج گرفتن باز هم بیشتر قیمت دلار روزشماری می‌کنند. آنها با آگاهی از تاثیرات منفی کاهش دستوری و غیرکارشناسی نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی در سرازیر کردن این سپرده‌ها به سوی بازار ارز و طلا و اطلاعاتی که از حجم بسیار بالای نقدینگی سرگردان در جامعه دارند و می‌دانند که در فضای نامساعد کسب‌و‌کار کشور دست و دل کسی به سوی سرمایه‌گذاری‌های مولد و اشتغالزا نمی‌رود و این پول‌های سرگردان رانده‌شده از خزانه بانک‌ها برای خود مقصدی سودآورتر و زودبازده‌‌تر از بازار طلا و ارز نمی‌شناسد، با روش‌های خاص خود به التهاب موجود در بازار ارز دامن می‌زنند. دلالان و بازیگران کارکشته بازار ارز به خوبی می‌دانند با حجم بالای نقدینگی سرگردانی که در جامعه وجود دارد و با هزاران میلیارد پول‌هایی که بعد از کاهش نرخ سود سپرده‌ها از بانک‌ها روانه بازار ارز و طلا شده برای منابع ارزی موجود در کشور تقاضا وجود دارد و تا زمانی که فضای کسب‌و‌کار کشور برای سرمایه‌گذاری‌های مولد به معنای واقعی مساعد و پیش پای سرمایه‌گذاران فرش قرمز پهن نشود و تا زمانی که شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی واقعیت‌های مربوط به وجود ارتباط میان کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و تلاطم‌های بازار ارز را نپذیرند، نه اطمینان خاطر دادن‌های آقای رییس‌جمهور در خصوص فزونی منابع بر مصارف ارزی کشور و نه هشدارهای رییس کل بانک مرکزی در برحذر داشتن مردم از خرید دلار تاثیری در سونامی به وجود آمده در بازار ارز نخواهد داشت ضمن آنکه علاوه بر عوامل درونی زمینه‌ساز این سونامی، امروز بازار ارز ما با یک عامل روانی بیرونی مخرب هم که سیاست‌های دونالد ترامپ در قبال برجام و خطر گسترش تحریم‌های اقتصادی آمریکا از جمله بدترین آنهاست، دست به گریبان است. اگر در رفع این عامل مخرب بیرونی کاری از دست‌مان ساخته نیست اختیار بر‌طرف کردن عوامل تهدید درونی که مساعد کردن فضای کسب‌و‌کار و پیروی از سیاست‌های واقع‌بینانه در قبال نرخ سود سپرده‌های بانکی است در دست خودمان است.
Kiamehr_gh@yahoo.com